Art.4:103 Obowiązek ochrony innych przed szkodą

Obowiązek podjęcia działania w celu ochrony innych przed szkodą może powstać w sytuacjach przewidzianych prawem, bądź jeżeli osoba działająca stwarza lub ma kontrolę nad sytuacją niebezpieczną, bądź jeżeli istnieje między stronami stosunek szczególnego rodzaju, albo gdy znaczny rozmiar szkody z jednej strony i łatwość jej uniknięcia z drugiej strony wskazuje na taki obowiązek.

Sekcja 2. Odwrócenie ciężaru dowodu winy

Art. 4:201. Odwrócenie ciężaru dowodu winy – zasada ogólna

(1) Ciężar dowodu winy może być odwrócony ze względu na stopień niebezpieczeństwa, jakie przedstawia określone działanie.
(2) O wielkości niebezpieczeństwa decyduje rozmiar możliwej szkody oraz prawdopodobieństwo jej wystąpienia.

Art. 4:202. Odpowiedzialność za przedsiębiorstwo

(1) Osoba prowadząca przedsiębiorstwo w celach zarobkowych lub zawodowych, która korzysta z podwładnych i innych osób, a także z wyposażenia technicznego, odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek wady tego przedsiębiorstwa lub jego wytworu, chyba że dołożyła wymaganej staranności w celu zapobieżenia szkodzie.
(2) Wadą jest każde odstępstwo od standardów, których można rozsądnie oczekiwać od przedsiębiorstwa, albo od jego wytworów lub usług.

Rozdział 5. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

Art. 5:101. nadzwyczajnie niebezpieczna działalność

(1) Kto prowadzi nadzwyczaj niebezpieczną działalność, odpowiada za wyrządzone szkody, które są charakterystyczne dla ryzyka stworzonego przez tę działalność i z niego wynikły.
(2) Aktywność uważa się za nadzwyczaj niebezpieczną, gdy
a. stwarza przewidywalne i bardzo znaczące ryzyko szkody, nawet gdy zachowano wszelką staranność w zarządzaniu ryzykiem oraz gdy
b. ryzyko to nie wynika z czynności życia codziennego.
(3) Za wysokim stopniem zagrożenia szkodą może przemawiać jej rozmiar lub prawdopodobieństwo powstania.
(4) Przepis nie ma zastosowania w sytuacji, gdy niniejsze Zasady lub przepisy prawa krajowego bądź konwencje międzynarodowe przewidują odpowiedzialność na zasadzie ryzyka za określonego rodzaju działalność.

Art. 4:202 Inne przypadki odpowiedzialności na zasadzie ryzyka

(1) Prawo krajowe może przewidywać dalsze przypadki odpowiedzialności na zasadzie ryzyka za niebezpieczną działalność nawet gdy dana działalność nie jest nadzwyczaj niebezpieczna.
(2) Z zastrzeżeniem odrębnego przepisu w prawie krajowym, dopuszcza się dodatkowo zastosowanie zasady ryzyka przez analogię do innych źródeł porównywalnego ryzyka szkody.

Rozdział 6. Odpowiedzialność za czyny cudze

Art. 6:101. Odpowiedzialność za małoletnich i osoby upośledzono umysłowo

Osoba zobowiązana do nadzoru nad małoletnim i osobą upośledzoną umysłowo odpowiada za szkodę wyrządzoną przez nadzorowanego, chyba że dołożyła wymaganej staranności w nadzorze.

Art. 6:102 Odpowiedzialność za podwładnych

(1) Kto powierza wykonanie czynności drugiemu, jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez tę osobę na skutek nie zachowania wymaganej staranności przy wykonywaniu powierzonych jej funkcji.
(2) Przepisu tego nie stosuje się do niezależnego specjalisty.

Tytuł IV. Przesłanki wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność

Rozdział 7. Przesłanki wyłączające lub ograniczające – przepisy ogólne

Art. 7:101 Przesłanki oparte na działaniu dozwolonym

(1) Odpowiedzialność może być wyłączona w zakresie w jakim sprawca mógł legalnie działać
a) w obronie koniecznej przed bezprawnym zamachem na własne dobro chronione (obrona konieczna);
b) w stanie wyższej konieczności
c) ponieważ pomoc ze strony organów władzy nie była możliwa w czasie właściwym (samopomoc)
d) za zgodą poszkodowanego lub gdy poszkodowany działał na własne ryzyko
e) w świetle legalnego upoważnienia, takiego jak zezwolenie administracyjne.
(2) O wyłączeniu odpowiedzialności, decyduje porównanie wagi powyższych okoliczności z przesłankami odpowiedzialności.
(3) W wyjątkowych sytuacjach odpowiedzialność można jedynie ograniczyć.

Art. 7:102. Przesłanki wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność na zasadzie ryzyka

(1) Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka można wyłączyć lub ograniczyć jeżeli szkoda powstała na skutek
a. sił natury (siły wyższej) lub
b. zachowania osoby trzeciej.
(2) Wyłączenie całkowite lub zakres ograniczenia odpowiedzialności na zasadzie ryzyka zależy od porównania znaczenia wpływu okoliczności zewnętrznych z zakresem odpowiedzialności (Art. 3:201).
(3) W wypadku ograniczenia odpowiedzialności w myśl ust. 1 (b), odpowiedzialność na zasadzie ryzyka i jakakolwiek odpowiedzialność osoby trzeciej jest solidarna zgodnie z art. 9:101 ust. 1 (b).

Rozdział 8. Przyczynienie się poszkodowanego

Art. 8:101 Przyczynienie w postaci zachowania lub działalności poszkodowanego

(1) Zawinione zachowanie poszkodowanego oraz wszelkie okoliczności, które decydowałyby o powstaniu lub zakresie odpowiedzialności, gdyby był on sprawcą, skutkują wyłączeniem bądź ograniczeniem obowiązku odszkodowawczego w zakresie odpowiadającym względom słuszności.
(2) Przy rozstrzyganiu roszczeń odszkodowawczych powstających w razie śmierci poszkodowanego jego przyczynienie się uwzględnia się w myśl ustępu 1.
(3) W sytuacji, gdy podwładny poszkodowanego przyczynił się do powstania szkody swoim zachowaniem lub działalnością, odpowiedzialność wobec poszkodowanego ulega zmniejszeniu, bądź wyłączeniu zgodnie z ust. 1.

Tytuł V. Wielość sprawców

Rozdział 9. Wielość sprawców

Art. 9:101. Odpowiedzialność solidarna i podzielona: stosunek między poszkodowanym i współsprawcami.

(1) Odpowiedzialność jest solidarna, gdy całość lub wyodrębniona część szkody doznanej przez poszkodowanego może być przypisana dwóm lub więcej osobom. Odpowiedzialność jest solidarna, gdy:
a. osoba świadomie bierze udział, inicjuje lub zachęca innych do bezprawnego działania, co prowadzi do powstania szkody;
b. niezależne postępowanie lub działalność jednej osoby wyrządza szkodę poszkodowanemu i ta sama szkoda może być również przypisana innej osobie;
c. osoba odpowiada za szkodę wyrządzoną przez podwładnego w okolicznościach gdy jest on również odpowiedzialny.
(2) W sytuacji odpowiedzialności solidarnej kilku osób, poszkodowany może żądać pełnego odszkodowania od każdej z osobna lub kilku z nich, przy czym nie może on uzyskać świadczenia przewyższającego pełną wysokość szkody.
(3) Szkoda oznacza tę samą szkodą w rozumieniu ust. 1 (b), gdy nie istnieje żadna rozsądna podstawa przypisania tylko części szkody każdej osób solidarnie odpowiedzialnych. Dowód spoczywa na osobie, która twierdzi, że szkoda nie jest jedna. Jeżeli podstawa przypisania części szkody istnieje, odpowiedzialność jest podzielna, co oznacza, że każdy z zobowiązanych do naprawienia szkody odpowiedzialny jest tylko za tę część, którą można mu przypisać.

Art. 9:102 Stosunek między osobami zobowiązanymi solidarnie

(1) Każdy z dłużników ma prawo regresu do pozostałych w zakresie naprawienia tej samej szkody. Nie uchyla to praw wynikających z umowy między zobowiązanymi co do zakresu ponoszonej odpowiedzialności, przepisów ustawy oraz praw wynikających z subrogacji ustawowej lub przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.
(2) Z zastrzeżeniem ust. 3, wysokość regresu powinna być sprawiedliwa w świetle stosunkowej odpowiedzialności osób zobowiązanych, uwzględniając stopień ich winy i wszelkie inne okoliczności decydujące o powstaniu lub zakresie odpowiedzialności. Roszczenie regresowe może równać się pełnemu odszkodowaniu. Jeżeli nie można ustalić stosunkowej odpowiedzialności osób zobowiązanych, będą oni odpowiadać w stopniu równym.
(3) Gdy osoba zobowiązana odpowiada za podwładnego w myśl art. 9:101, ponosi ona ciężar regresu w części obejmującej odpowiedzialność podwładnego w rozliczeniach z innymi współsprawcami, z wyłączeniem jego samego.
(4) Zobowiązanie regresowe jest podzielne, co oznacza, że dłużnik zobowiązany z tego tytułu odpowiada tylko za część przypadającą na niego według podziału w myśl tego przepisu; w razie jednak niemożliwości egzekucji orzeczenia sądowego zasądzającego regres przeciwko jednemu z dłużników solidarnych, przypadająca na niego część rozkłada się na pozostałych w proporcji do ich odpowiedzialności.

Tytuł VI. Naprawienie szkody

Rozdział 10. Odszkodowanie

Sekcja 1. Zasady ogólne naprawienia szkody

Art. 10:101 Charakter i funkcje odszkodowania

Odszkodowanie polega na zapłacie sumy pieniężnej w celu naprawienia uszczerbku osoby poszkodowanej, to znaczy w celu przywrócenia jej, na tyle na ile pieniądze potrafią, do stanu który by istniał, gdyby nie zaszło zdarzenie sprawcze. Odszkodowanie pełni także funkcję prewencyjną

Art. 10:102 Świadczenie jednorazowe lub renta

Odszkodowanie zasądza się odpowiednio w formie świadczenia jednorazowego lub renty, stosownie do potrzeb ze szczególnym uwzględnieniem interesów poszkodowanego.

Art. 10:103 Korzyści otrzymane w związku z doznaniem szkody

Ustalając wysokość odszkodowania, uwzględnia się korzyści, jakie poszkodowany otrzymał w związku ze zdarzeniem sprawczym, chyba że byłoby to sprzeczne z celem korzyści.

Art. 10:104 Przywrócenie stanu poprzedniego

Zamiast odszkodowania można żądać naprawienia szkody przez przywrócenie stanu poprzedniego, jeżeli jest to możliwe i nie powoduje nadmiernych trudności dla zobowiązanego.

Sekcja 2. Szkoda majątkowa

Art. 10:201 Charakter i ustalenie szkody majątkowej

Szkodę majątkową podlegającą naprawieniu stanowi różnica w majątku poszkodowanego spowodowana przez zdarzenie sprawcze. Szkodę tę ustala się co do zasady tak precyzyjnie jak to możliwe, lecz stosownie do okoliczności może być też ona ustalona w sposób abstrakcyjny, na przykład przez odwołanie się do cen rynkowych.

Art. 10:202 Szkoda na osobie i śmierć poszkodowanego

(1) W razie szkody na osobie, która obejmuje uszkodzenie ciała i rozstrój zdrowia psychicznego urastający do rozpoznawalnej choroby, naprawienie szkody majątkowej obejmuje utracony zarobek, zmniejszenie zdolności zarobkowania (nawet gdy nie towarzyszy temu utrata zarobków) oraz rozsądne wydatki, takie jak koszty opieki medycznej.
(2) W razie śmierci poszkodowanego, osoby takie jak członkowie rodziny, którym poszkodowany dostarczał lub dostarczałby środków utrzymania, gdyby żył, uważane są za poszkodowane w zakresie utraty tego utrzymania.

Art. 10:203 Utrata, zniszczenie lub uszkodzenie rzeczy

(1) Miernikiem odszkodowanie za szkodę polegającą na utracie, zniszczeniu lub uszkodzeniu rzeczy jest wartość rzeczy, bądź obniżenie jej wartości, niezależnie od tego, czy poszkodowany zamierza rzecz zastąpić nową lub naprawić. Jednak jeżeli poszkodowany zastąpił rzecz nową lub naprawił rzecz uszkodzoną (lub zamierza tak uczynić), może on żądać sumy wyższej na pokrycie wydatków, pod warunkiem, że były one rozsądne.
(2) Można żądać odszkodowania za utratę możliwości używania rzeczy, włącznie ze szkodami pośrednimi, takimi jak straty związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Sekcja 3. Szkoda niemajątkowa

Art. 10:301. Szkoda niemajątkowa

(1) Z zastrzeżeniem zakresu ochrony (Art. 2 :102) naruszenie dobra może uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia. Zadośćuczynienia można żądać w szczególności w razie szkody na osobie, naruszenia godności, wolności lub innych dóbr osobistych. Roszczenie o zadośćuczynienie może również przysługiwać osobom, które pozostają w bliskim związku z poszkodowanym, który poniósł śmierć lub doznał innego bardzo poważnego uszczerbku.
(2) Co do zasady, wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać wszystkie okoliczności sprawy, w tym rozmiar, trwałość i skutki krzywdy. Stopień winy sprawcy może wpływać na wysokość odszkodowania jedynie, gdy zawinienie przyczyniło się znacznie do krzywdy poszkodowanego.
(3) W razie szkody na osobie, krzywda odpowiada rozmiarowi cierpienia osoby poszkodowanej i zaburzeń jej zdrowia fizycznego i psychicznego. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia (włącznie z odszkodowaniem przysługującym osobom pozostającym w bliskim stosunku ze zmarłym lub ciężko poszkodowanym) podobne sumy powinny być zasądzane za obiektywnie podobne szkody.

Sekcja 4. Obniżenie odszkodowania

Art. 10:401. Obniżenie odszkodowania

W sytuacjach wyjątkowych, odszkodowanie może być obniżone, jeżeli zasądzenie pełnego odszkodowania byłoby nadmiernym ciężarem dla pozwanego. Jest to dopuszczalne gdy przemawia za tym w szczególności podstawa odpowiedzialności (Art. 1:101), zakres ochrony dobra (Art. 2:102) oraz rozmiar szkody.

Polish Translation by Ewa Baginska